โอ้โอ๋กระไรเลย บมิเคยณก่อนกาล!
พอเห็นก็ทราบส้าน ฤดิรักบหักหาย.
ยิ่งยลวะนิดา ละก็ยิ่งจะร้อนคล้าย
เพลิงรุมประชุมภาย ณ อุราบลาลด.
นางมัทนาเดิมเป็นเทพธิดาอยู่บนสรวงสวรรค์ นางมีความงามเหนือเทพธิดาใด ๆ ซึ่งความงามของนางได้ไปต้องตาเทพบุตรหลายองค์ รวมไปถึงเทพบุตรสุเทษณ์ที่หลงรักนางจนหมดหัวใจ แต่นางกลับปฏิเสธด้วยเหตุผลที่ว่านางไม่ได้มีใจให้ เทพบุตรสุเทษณ์จึงโกรธมาก และได้สาปให้นางเกิดมาเป็นดอกกุหลาบบนโลกมนุษย์ แต่ให้ข้อยกเว้นว่า ในคืนที่พระจันทร์เต็มดวง มัทนาจะสามารถกลับคืนร่างเป็นหญิงสาวได้ตามปกติ และถ้าหากนางได้พบกับความรักที่แท้จริงแล้ว ก็ไม่ต้องกลายร่างเป็นดอกกุหลาบอีก
ด้านฤาษีกาละทรรศินก็ได้รับรู้การมาเกิดของมัทนาด้วยญาณทิพย์ จึงสั่งให้ลูกศิษย์ไปขุดต้นกุหลาบในป่ามาปลูกไว้ใกล้ ๆ กับอาศรม เมื่อถึงคืนพระจันทร์เต็มดวง นางมัทนาก็ได้มารับใช้ฤาษี เพื่อทดแทนบุณคุณที่คอยช่วยเหลือดูแล
ณ ค่ำคืนหนึ่งพระชัยเสนได้เดินทางมาขอค้างแรมที่อาศรม และได้พบกับนางมัทนาโดยบังเอิญ พระชัยเสนถึงกับตกตะลึงในความงาม และตกหลุมหลงรักนางในทันที ซึ่งมัทนาเองก็มีใจปฏิพัทธ์เช่นกัน หลังจากนั้นพระชัยเสนก็ไปขอนางมัทนาจากท่านพระฤาษี และได้พามัทนากลับเมือง มีการจัดพิธีอภิเษกสมรสอย่างยิ่งใหญ่
แต่เนื่องด้วยพระชัยเสนได้มีพระนางจัณฑีเป็นมเหสีเอกอยู่ก่อนหน้าแล้ว พระนางไม่พอใจในตัวมัทนาเป็นอย่างมาก จึงวางแผนกับนางกำนัลคนสนิทจ้างหมอไสยศาสตร์มากลั่นแกล้ง แล้วให้ทูลการเท็จว่านางมัทนาเป็นผู้จ้างวานในการทำเสน่ห์ ทุกอย่างถูกดำเนินไปตามแผนการอันชั่วร้าย พระชัยเสนหลงเชื่อจึงสั่งประหารนางในทันที มัทนาจึงได้แต่โศกเศร้าเสียใจอย่างแสนสาหัส รู้สึกน้อยใจในโชคชะตาอันอาภัพของตน แต่เคราะห์ยังดีที่เพชฌฆาตรู้ว่านางไม่ผิด จึงได้ปล่อยนางไป มัทนาจึงกลับเข้าป่าไปอาศัยกับท่านพระฤาษีตามเดิม
ต่อมาเมื่อพระชัยเสนรู้ความจริงทั้งหมด ก็สั่งเนรเทศพระนางจัณฑีและคนรับใช้ และได้รีบออกตามหานางมัทนาเมื่อรู้ว่ายังมีชีวิตอยู่ ฝ่ายมัทนาเองก็ซูบผอม หน้าตาหมองเศร้า สุดท้ายจึงได้ทำพิธีบวงสรวงเทพบุตรสุเทษณ์ ให้รับนางกลับขึ้นสวรรค์ แต่ตัวเทพบุตรมีข้อแม้ว่านางต้องยอมเป็นมเหสีของตน จึงจะรับนางกลับไป แต่นางกลับปฏิเสธเนื่องด้วยนางมีสามีอยู่เเล้ว จึงทำให้เทพบุตรโกรธยิ่งกว่าเก่า และสาปให้มัทนากลายเป็นดอกกุหลาบไปตลอดกาล
เมื่อพระชัยเสนเดินทางมาถึงอาศรมของพระฤาษี ก็ได้แต่ร่ำไห้เสียใจเมื่อรู้ว่านางไม่สามารถกลับมาเป็นมนุษย์ได้อีก แต่พระฤาษีก็ได้ให้พรว่า ขอให้ดอกกุหลาบมัทนามีอายุขัยเท่าพระชัยเสน ไม่มีวันร่วงโรยตราบเท่าที่พระองค์ยังมีชีวิตอยู่
ความรักเหมือนโรคา บันดาลตาให้มืดมล,
ไม่ยินและไม่ยล อุปะสัคคะใดๆ.
ความรักเหมือนโคถึก กำลังคึกผิขังไว้,
ก็โลดจากคอกไป บยอมอยู่ ณ ที่ขัง;
